basa jawa

Bahasa Jawa

Teks Pacelathon/Drama

Gunane Bahasa jawa  : Basa Ibu, Basa Ilmu lan basa kabudayaan

1. Basa Ibu : basa asli kang digunaake dening ara penutur basa wiwit lair, awit saka sesambungan kaluarga utawa masyarakat

2. Basa Ilmu : basa digunaake kanggo medharake sawenehe kawruh. Bisa awujud lesan lan tulis

3. basa budaya : basa jawa asli budaya indonesia kang diakoni wong jawa lan mancanegara.

UNGGAH-UNGGUH BASA

Ngoko lugu	Krama Lugu	Krama alus (Inggil)
aku	kula	Kula
kowe	sampeyan	Panjenengan
lungguh	linggih	Pinarak
nulis	nulis	Nyerat
Maca	maca	Maos
Gelem	purun	Kersa
mulih	wangsul	Kondur
lara	sakit	Gerah
mangan	nedha	Dhahar
Turu	tilem	Sare
adus	adus	Siram
lunga	kesah	Tindak
teka	dugi	Rawuh
nggawa	mbekta	ngasta
mlaku	mlampah	Tindak
arep	ajheng	Badhe
Numpak	numpak	Nitih
duwe	ghadah	Kagungan
ngerti	ngertos	Ngertos
nginep	nyipeng	Nyare
krungu	kepireng	Midanget
dheleng	ningali	Mriksani
nganggo	ngangge	Ngagem
tangi	tangi	Wungu
tuku	tumbas	mundut
anak	yoga	putra

JENISE UNGGAH-UNGGUH	Pangetrape in rembugan	Tuladha
Ragam Lugu Ngoko	Wong tuwa marang wong ennom	Ibu marang vivi : wis, tutugna jagongane!
	Wong padha umure	Vivi marang devi : Wiwit kapan kowe latian nari ?
	Wong sing luwih dhuwur pangkate marang sing luwih asor.	Nyi Baka marang ceplis : aku ki arep takon. Jamu nggo diet ki apa ta ?
Ragam Ngoko Alus	Wong Tuwa marang wong ennom kang luwih dhuwur kalungguhanne	Ceplis marang bendarane : Ndangu menapa ta, ndara putri ?
	Ngrembug wong liya kang perlu diajeni	Devi Ngrembug ibune utowo kakung : nageng ibu pirsa aku pinter, malah diajari.
Kromo Lugu	Bocah enom kang duwe pangkat luwih dhuwur marang wong tuwa	Putri ratu marang abdi : Yung sampeyang tumbasne jajan.
Kromo alus	Wong asor marang wong luwih dhuwur	Ceplis marang bendarane : Kulo niki mboten diet ndara, namung sregep senin kamis, kenging napa ndara kok ngersaaken diet niku ?

Nulis Teks Pachelaton

1. nemtoake tema

2. nemtoake paraga lan watake

3. nggawe alure

4. nemtoake latar

5. nulis naskah awal teks drama

6. diedit supaya dadi sing apik

Teks Cerkak

Cerkak wujude kasusastraan gagrag anyar kang nyritaake panguripan sabendina, kawangun kanthi basa padinan.

Note : Supaya apik lan bener basane kudu migunaake lelewaning basa kang rep kang diarani gaya bahasa.

Struktur Teks Cerkak

1. Orientasi : pembukane crita

2. Komplikasi : ngrembakake prakara

3. Resolusi : pangudare kabeh prakara kang dumadi

4. Koda : panintinge dudutan para pemaca.

Tuladha :
1. Tembung Entar :

-          Umure wis panglong= umure wis tuwa banget. (panglong iku teggese rembulan sing wis ora katon wutuh maneh.

-          Gulune kang asat : ngelak banget (asat lumrahe sumber, tlaga, kali.

2. Tembung Saroja :

- Ayem Tentrem

- Bagya Mulya

3. Purwakanthi :
1.  Bocah loro iku merloake leren : purwakanti guru sastra, ngambali konsonan la

2. Enak Tenan, Edan tenan : Purwakanti guru lumaksita, ngambali tembung enak tenan

3. Ngamene oleh akeh, weh-weh : purwakanti guru swara : ngambali suara eh

Teks Anekdot

Guyon maton : guyon kang ora nerak norma-norma ing masyarakat.

Teks anekdot : crita lucu kang iso nabet ing ati, isine : pasemon marang wong penting lan kadhadean kang nyata.

-          Digunaake masyarakat minangka sarana kanggo nyemoni layanan utawa kebijakan publik

ANEKDOT : sarana kanggo nyemoni layanan utawa kebijakan publik ing bidang politik, sosial lan lingkungan.

Teks Anekdot	Teks Humor
Guyonane ngandhut pasemon, wewarah lan wejangan.	Guyonane lugu
Isine nyeritakake lelakone wong penting	Isine nyeritaake wong biasa
Sarana kritik sosial lan hiburan	Sarana lelipur utawa hiburan

Struktur Teks

1. Janturan : nggambarake mula bukaning crita

2. pawadan : perangan kang ngandarake pawading (latar belakang)

3. Prakara : perangan cerita kang nggambarake kahanan lang gawat utawa janggal/ora lumrah

4. Tanggapan : panemune paraga marang kahanan kang dumadi

5. wasana : kahanan pungkasaning crita

Gaya Bahasa :

1. Paribasan : unen-unen kang ajeg panganggone, duwe tegges entar, nanging ora ngemu surasa pepindan.

2. bebasan : unen-unen kang ajeg panganggone, duwe tegges entar, nanging ora ngemu surasa pepindan lan dipindakake kahanan utawa sipate manungsa.

3. saloka : unen-unen kang ajeg panganggone, duwe tegges entar, ngemu surasa pepindan nanging dipindakake manungsane.

Nulis Teks Anekdot

1. Milih prastawa/kadadean

2. Ndhapuk cengkorongan

3. mekarake cengkorongan dadi teks anekdot utuh

4. nyunting teks anekdot

 Maca anekdot

1. lafal

2. nadha, endek-dhuwure suara

3. intonasi, rendet-cepet  lan agal-aluse

4. ekspresi, polatane rai ngatonake rasa batin

5. gestur, tingkah polahe pamaca

Soal

Apa bedane geguritan lan cerkak ?

Unsur intrinsik dan ekstrinsik, apa iku ?